Meer dan honderd blokkades en tienduizenden mensen op straat. Guatemala was in het tweede deel van 2023 een land in protest. In augustus kwam de linkse kandidaat Bernardo Arévalo onverwacht als duidelijke winnaar uit de bus van de presidentsverkiezingen.
Een man die de corruptie in Guatemala hard wil aanpakken. Wat nodig is. In een arm land als Guatemala hebben corruptie en wanbeheer van economische fondsen de bevolking jarenlang getroffen en als gevolg hiervan wordt Guatemala beschouwd als een land met hoge armoedecijfers.
In het hele land heerste een gevoel van hoop, overwinning, en opluchting. Dat gevoel werd echter al snel de kop ingedrukt. Al in de aanloop naar de tweede verkiezingsronde beschuldigde het Openbaar Ministerie de partij van Arévalo van fraude. Zo nam het Openbaar Ministerie de verkiezingsresultaten in beslag en verzocht ze de intrekking van de immuniteit van onder andere de presidente van het Hoogste Kiesgerechtshof die zogezegd niet correct zou hebben gehandeld.
Hiermee handelde het Openbaar Ministerie buiten haar bevoegdheden. Een nationale staking met wegblokkades was het gevolg. In geen tijd sloten burgers uit het hele land zich aan. Het volk eiste het aftreden van vier hoge gerechtsfunctionarissen, maar volgens de toen zittende president Alejandro Giammattei kon hij niet op het verzoek tot ontslag ingaan. De manifestanten verbindden zich ertoe te blijven protesteren tot de functionarissen zouden opstappen en de democratie in Guatemala hersteld zou worden. Hierop werd de sfeer grimmiger.
Op verschillende plekken in het land werden actievoerders aangevallen. Zo lieten in Malacatán drie manifestanten het leven nadat er schoten op protesten werden afgevuurd. Ook in Retalhuleu werden protesteerders aangevallen, dit keer door mannen in burger met machetes. Dat mensenrechten geschonden werden, is duidelijk. Procureur-generaal Consuelo Porras riep op tot de onmiddellijke opheffing van de protesten, indien nodig met politiegeweld. Ook dat hielp niet. De protesten en blokkades bleven duren… sterker nog, beetje bij beetje voegde de bevolking zich bij de protesten tot het hele land plat lag. Ze werden één. Ook de bewoners van Comalapa voelde de acties. Een verkeersknooppunt in Zaragoza (de snelweg die Comalapa en het westen van het land -Panajachel, Chichicastenango en Quetzaltenango- met elkaar verbindt) werd geblokkeerd. Door een tekort aan voedsel stegen de voedselprijzen en mensen die buiten Comalapa werkten, konden enkel ’s nachts reizen. De protesten verdeelden de lokale bevolking, sommigen bedankten de demonstranten met eten en anderen bekritiseerden de actie.
De onrust in het hele land nam toe. De blokkades hadden immers een enorme impact. Verplaatsingen waren gedurende drie volle weken niet mogelijk, maar ook vrachtwagens die voedsel, gas of benzine leverden, werden tegengehouden. Enkel doorgang voor brandweerlieden, artsen en verpleegkundigen, voor de anderen niet. De blokkades duurden een maand. Ook daarna bleven de protesten doorgaan. Guatemalteken vanuit het hele land trokken naar de hoofdstad om gerechtigheid te eisen.
Het was de voorbije maanden onduidelijk of het überhaupt nog tot een machtswissel zou komen, maar de internationale gemeenschap heeft enorme druk uitgeoefend op de regering van Giammattei om de macht over te dragen aan de democratisch verkozen nieuwe president. Deze druk en de niet ophoudende protesten zorgden ervoor dat de democatie kon zegevieren.
Op 15 januari 2024 werd Bernardo Arévalo beëdigd als nieuwe president. Zijn inhuldiging vond uiteindelijk plaats na middernacht lokale tijd, met bijna 10 uur uitstel om onduidelijke redenen. Het gerecht haalde tot op het laatste moment alles uit de kast om de machtswissel tegen te houden . Met de inhuldiging eindigden ook de protesten die uiteindelijk 136 dagen geduurd hebben.
De burgers hopen dat er gunstige veranderingen zullen zijn, ze vertrouwen erop dat deze regering anders zal zijn en om zijn bevolking zal geven. Guatemala verkeert in een crisis door het gebrek aan interesse in onderwijs, gezondheid, ondervoeding, gebrek aan werkgelegenheid en kansen. Dit alles is te wijten aan het wanbeheer dat al jaren bestaat.
Er is hoop op positieve verandering en ontwikkeling voor iedereen.